15.12.2020

863

Biyoteknik Mücadele Nedir?

Bir zararlı popülasyonunun renk, ışık, koku, ses ve benzeri material ile yöntemler kullanarak hedef alınan zararlının ortamda bulunmasını, çoğalmasını, çiftleşmesi veya bir araya toplanması gibi sosyal ve beslenme davranışlarını etkileyerek zararlı popülasyon seviyesini ekonomik zarar eşiği altına düşürmek için yapılan tüm işlemlere verilen isimdir.

Biyoteknik mücadelede kullanılan yöntemler;

Isı,
Işık,
Ses
Koku (feromon, kairemon, Allemon, synemon, olfactory –besin-) tuzakları.
Atracktantlar veya repellentler,
Böcek gelişimini bozucu kimyasal ve hormonlardır.

Koku biyoteknik mücadle yöntemleri içinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntem böcekleri yaklamak için tuzak yapımında kullanılmaktadır. Biyoteknik mücadele yönteminin önemli ürünlerinden biri olan bu tuzaklar insanoğlu tarafından çok uzun yıllardır kullanılmaktadır. Evlerde bulunan karasineklerin mücadelesinde pekmezin cezbedici olarak kullanılması veya naftalinin güveler için uzaklaştırıcı olarak kullanılması bilinen örneklerdendir. Kolunun yanında besin, renk, ışık ve ses tuzakları da tuzak yapımında kullanılan elementlerden biridir. Örneğin Lokontalarda bulunan renk tuzağı yaydığı mor ötesi ışın pek çok küçük Diptera veya pek çok Arthropodu çekebilmekte, ışığa gelen böcekler ise bu ışığın önündeki ince elektrik bulunan tellere çarparak ölmektedirler.

Bu tuzaklar renk tuzakları (sarı yapışkan tuzak vb) gibi tek başına kullanıldıkları gibi daha çok diğer tuzak veya feromonlarla entegre edilerek kullanılır. Diğer önemli bir biyoteknik mücadele ürünü olan cezbedicilerin (Feromonlar) ve uzaklaştırıcıların (repellentler) varlığı ise son 70 yıldır bilinmekte olup tuzak yapımı ve ticarileşmesi ise 2000 li yıllara doğru olmuştur.

Günümüzde böceklerin besin aramalarında, yumurtlama yerlerinin ve cinsel eşlerin bulunmasındaki davranışlarının bazı kimyasal maddeler tarafından uyarılıp kontrol edildiği oldukça net bir şekilde belirlenmiştir. Bunlar zamanımızda doğal veya sentetik olarak elde edilip mücadelede çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Bu konuda ilk kez Alman bilim adamları tarafından 1959 yılında ipekböceğinin feromonunun kimyasal yapısı tanımlanmış ve böceklerden elde edilmiştir. Bu gelişmeden sonra yaklaşık 40 yıl içerisinde 1500 civarında böceğe ait değişik biyolojik fonksiyonlar için kullanılan Feromonlar tespit edilmiştir.

Türkiye’de biyoteknik mücadele konusunda yapılan çalışmalar çok eski tarihlere dayanmamaktadır. 1980’li yıllarda farklı meyve, bağ ve sebze türlerinde zarar yapan böceklere karşı başlatılan Ar-Ge çalışmaları sonucunda, biyoteknik mücadele yönteminin etkinliği ortaya koyulmuş ve teknik talimatlarda bu mücadele yöntemine yer verilmiştir. Özellikle organik tarımın gelişmesine paralel olarak bu ürünler ithal edilerek yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Feromonların zararlılarla mücadelede genel kullanım şekilleri;

-Monitoring-izleme: Bir böceğin belirli bir bölgedeki çıkışının ve popülasyonunun takibi

-Çiftleşmeyi engelleme (Mating disruption): Belirli bir alanda bir zararlı türün dişi ve erkeğinin buluşmasının önlenmesi böylelikle çiftleşmenin ve üremenin önlenmesi.

-Kitlesel yakalama (Mass trapping): Mücadele amaçlı olarak bir zararlının dişi ve/veya erkek bireylerinin olabilecek en çok sayıda yakalanarak öldürülmesinde.

-Şaşırtma Tekniği: Dişi feromnu bir ortamda özel bir toz ile bulaştırılır. Toz bir tuzak içine konur. Erkek böcek feromonun kokusuna gelir tuzaga girer ve toz vucuduna yapışır. Artk erkek dişi gibi kokmaya başlamıştır. Başka erkekler onu dişi zannedip gelirler onlarda kokuya bulaşırlar. Dişiyi buldukları zaman ise dişi aynı kokuyu çıkardığı için koku ile bulaşık erkeği red eder.

Omarta Biyoteknik Mücadelede konusunda hizmet vermektedir. Bunlar;